Afgelopen december heb ik heel wat klachten gehoord van buurtgenoten. Over gladheid. Over vuurwerkoverlast. Over te laat opgehaald vuilnis. Over zwerfafval. Te hard rijden.
Allemaal zaken die we zouden willen vermijden in onze dagelijkse woonomgeving.
Het zal ongetwijfeld beroepsdeformatie zijn, maar bij het aanhoren van het probleem denk ik ook altijd: “Wat zouden we er zelf aan kunnen doen, om de door ons ervaren overlast te verminderen?” Wellicht onze auto wat breder parkeren zodat afremmen in de straat noodzakelijk is? Met bewoners bij hevige sneeuwval samen ons stoepje even sneeuwvrij maken? In plaats van te mopperen op ‘rotjochies’, ze vriendelijk vragen of ze het vuurwerk wat verder van het huis (jouw huisdier) zouden willen afsteken?” Of wellicht zijn er nog creatieve oplossingen te bedenken, in plaats van linea recta naar anderen te verwijzen?
Het Hij-Zij-Zij-Zei verhaal
In mijn werk –ik faciliteer onder andere ideeënsessies tussen inwoners, overheden, klanten, managers etc.- kom ik het ‘Hij-Zij verhaal’ vaak tegen: “Er ligt afval naast de container want die jongens van de vuilnisdienst waren laat met het legen van de containers”.
“Er ligt hondenpoep op het veld, want de gemeente is weer eens laat met inzaaien van groen”.
Maar andersom gebeurt het ook. Een inwoner die in een onrustige buurt klaagt over drugsoverlast waar ‘de veiligheidsdriehoek’ zegt samen te werken en waar verscherpt toezicht is. Maar als diezelfde inwoner naar de gemeente belt om zich te beklagen over dealers voor de deur, steevast wordt doorverwezen naar de politie omdat “de beleidsambtenaar daar nou eenmaal niet van is”, dan wijzen we vooral veel naar elkaar (door).
Win-Win
De ideeënsessies die ik mag begeleiden vormen meestal onderdeel van een leefbaarheidsprogramma van overheden of bijvoorbeeld een stimuleringsproject van woningcorporaties. Centraal daarbij staat geregeld het thema ‘samenwerking’. Overheden willen – ook met het oog op de naderende omgevingswet – inwoners zo veel mogelijk betrekken bij besluitvorming en nieuwe initiatieven in een bepaald stadsdeel. En tegelijkertijd willen inwoners meer te zeggen hebben over hun eigen leefomgeving zonder te verdwalen in een woud van regeltjes en ambtelijke besluitvormingsprocessen. Een win-win situatie zou je zeggen.
Samenwerking nodig
Ik ben echter van mening, dat die gewenste samenwerking en verbinding die we zo graag tot stand willen brengen, alleen werkt als de instanties met wie de inwoner te maken heeft óók samenwerken.
Ik heb ooit met veel plezier in de Dordtse wijk Oud-Krispijn mogen werken. In het project Oud-Krispijn Vernieuwt werkten gemeente, politie, onderwijs-en welzijnsinstellingen en de woningcorporaties écht samen. De bewoner die de gemeente belde over bijvoorbeeld drugsoverlast kon erop rekenen dat die klacht vrijwel meteen werd doorgegeven aan de leefbaarheidsmedewerker van de woningcorporatie en de wijkagent. Niet van het kastje naar de muur, maar korte lijnen. In onderling overleg werden er straten opnieuw ingericht, waarbij de gemeente de fysieke inrichting voor haar rekening nam, maar wel in nauw overleg met woningcorporatie en politie. Voor welk groen kiezen we? Waar dienen afsluitingen van brandpoorten te komen? Welke toegangswegen bieden de meeste veiligheid? Wat kan de woningcorporatie doen om het veiligheidsgevoel te verbeteren? Hoe kunnen we inwoners stimuleren om zelf nog meer maatregelen te nemen om hun leefomgeving schoon, heel en veilig te houden? Al deze vragen werden door de diverse partners samen aangevlogen.
Ik ben nog steeds trots, dat ik voor het project Oud Krispijn Vernieuwt mocht werken. Een project waarbij de beleidsambtenaar van de gemeente veel bewoners en de meeste ondernemers bij naam kende (en dan niet alleen de gemiddeld wat oudere bezoeker van informatieavonden). Waar de wijkagent dagelijks even koffie dronk met de leefbaarheidsmedewerker van de woningcorporatie. En waar ik minstens een keer in de maand even aan mocht komen waaien op de nabijgelegen basisschool om directie en ouders te informeren over actuele ontwikkelingen en plannen voor de wijk, maar ook om informatie te halen over belangrijke thema’s en de dagelijkse ervaringen van de gezinnen in de wijk. De gemeente Dordrecht is bovendien een gemeente waarbij het werken volgens de Factor-C (begrijpelijk beleid maken ipv beleid begrijpelijk) inmiddels echt in de genen zit, en dat is o.a. in de communicatie tussen diverse betrokkenen goed merkbaar.
Balans en verwachtingen
Participatie en zelfregulatie staat gelukkig weer steeds hoger op de politieke agenda. Maar als we willen dat inwoners meer eigen initiatief tonen en steeds meer zelf aan het roer gaan staan, dan dienen de instanties die hierbij kunnen helpen ook altijd ‘het eindproduct’ voor ogen te houden. Zo veel mogelijk op de handen gaan zitten, maar durven ingrijpen en adviseren/ faciliteren indien gevraagd.
Voordat ik een ideeënsessie start, check ik altijd met de opdrachtgever of alle betrokken partijen wel vertegenwoordigd zijn en vanuit welke hoedanigheid en wat ze van de bijeenkomst verwachten. Ook zorg ik ervoor dat betrokkenen zo veel mogelijk eerst met elkaar in dialoog gaan.
Waarderend Vernieuwen
Een mooie methode hiervoor is ‘waarderend vernieuwen’, waarbij je op positieve wijze een gesprek voert met anderen en vraagt naar hun ervaringen, dromen, beweegredenen etc. Iedere verandering begint namelijk met anders kijken. Naar ‘de ander’ maar ook naar jezelf.
En als we verandering tot stand willen brengen, begint dat niet alleen met samenwerken en verbinding zoeken, maar ook met een kinderlijke nieuwsgierigheid, het delen van wensen en eenvoudige actiebereidheid.
Oplossingsgericht vermogen
Natuurlijk zal een kind dat wil voetballen tegen zijn ouders klagen dat er poep op het veldje ligt en moet daar beter op gelet worden door de toezichthouders en de hondenbezitters. En natuurlijk zal hij/zij thuis aan zijn ouders vragen ‘waarom hondenpoep niet gewoon door eigenaren wordt opgeruimd’. Maar ‘poep op een veldje’ is niet iets dat een kind tegenhoudt om te voetballen. Die pakt een stokje, veegt de stront van zijn schoenen en speelt eromheen. En met de plastic zak die tussen het zwerfafval ligt ruimt hij/zij nog even wat plastic troep op die in de weg ligt, want niets mag het doel (voetballen) in de weg staan.
Oplossingsgericht vermogen. Kinderlijke nieuwsgierigheid. Luisteren, doorvragen. Je afvragen hoe dingen beter kunnen, maar ook kijken wat je zèlf kunt doen. Het is zo simpel. Maar we moeten het wel doen!
Als ik begin januari naar de supermarkt fiets, ben ik getuige van een mooi tafereel. Kinderen slepen met kerstbomen en leveren vuurwerkafval in. Diverse medewerkers van de gemeente nemen het afval aan. De opzichter vraagt hun ouders oprecht geïnteresseerd hoe ze oud en nieuw hebben ervaren. De wijkagent plukt en passant nog even wat jongens van een opgevoerde scooter en vraagt de haastige automobilist wat rustiger te rijden. Die knikt en geeft meteen door dat er op één van de grasveldjes een kerstboompje lag te branden, maar de buren het al hebben geblust. Daarop ontstaat een nieuw gesprek. De ene inwoners zou wel meer groen en nog grotere tuinen willen, terwijl de ander die ruimte liever geasfalteerd ziet om parkeerplekken van te maken. Ze zijn het eens, dat ze het oneens zijn, maar praten vrolijk verder. Ik gooi mijn lege flessen in de container en glimlach. Want zo lang we naar elkaar luisteren, en in plaats van te wijzen naar anderen durven te kijken wat we zèlf kunnen doen (met hulp en toezicht waar nodig), dan maken we volgens mij echt samen de stad.
En ik realiseer me: ik houd van mijn werk. Ik houd van mensen en ik houd van mijn stad. En ik houd van het zoeken naar mogelijkheden om onze leefomgeving samen zo optimaal mogelijk vorm te geven, met ieders inbreng en met behulp van nieuwe vaak verfrissende ideeën. En net als bij een huwelijk zijn er positieve en negatieve ervaringen en is er altijd wel iemand minder tevreden. Maar zolang we niet alleen naar de ander, maar ook naar onszelf durven kijken en open staan voor nieuwe impulsen, gaan we volgens mij samen een mooie toekomst tegemoet.
Hoopvolle groet,
Stefanie Couwenberg
www.denkbdl.nl
