Ook hier in de regio midden beginnen 1 september de scholen weer. Prompt verschijnen er in mijn mailbox, naast allerlei vereiste coronaregels in de social schools app ook steeds meer berichten over huiswerk, afspraken, schoolregels vergezeld van goedbedoelde adviezen over ‘hoe we de dingen doen’. Nodig. Nuttig. Maar deep down hoop ik dat er in het onderwijs ook nog een beetje ruimte is om buiten de lijntjes te kleuren. Om kritisch te leren denken en kinderen de kans te geven letterlijk en figuurlijk op hun eigen manier te groeien.
In de goedbedoelde mails en adviezen ligt de nadruk op begeleiding door ouders ‘in het schoolstramien’. Op het leren van het huiswerk. In het aanleren van routines.
Ik ben van mening dat we ook aandacht moeten geven aan creativiteit. Dat is namelijk (hoewel velen dat wel denken) niet iets dat je hebt of niet hebt.
Het is geen vaardigheid die alleen voorbehouden is aan kunstenaars. Ook (juist!) dat is een vaardigheid die wij als ouders en leraren kinderen kunnen helpen te ontwikkelen. Nu, meer dan ooit, is het nodig dat kinderen zelf leren hoe ze zaken anders kunnen aanpakken. Dat ze oplossingen leren bedenken en kijken hoe iets anders kan in plaats van zich erbij neer te leggen dat het niet kan of denken ‘dan lossen mijn ouders het wel op’. Die ouders kunnen en mogen namelijk lang niet overal meer te hulp schieten. In die zin is Corona een zegen, want aan die ontwikkeling hebben onze kinderen (en wij) in de toekomst meer dan je denkt!
Kijk maar eens naar vacatures. Steeds vaker wordt er gevraagd om creatieve innovatieve geesten. Het vermogen om flexibel, lean, agile of hoe je het ook noemen wilt, te zijn. Om creatief te zijn in het vinden van oplossingen. Om in te kunnen spelen op veranderingen. Creativiteit is een onmisbare eenentwintigste-eeuwse vaardigheid. Juist daarom is het zo belangrijk daar vanaf een jonge leeftijd in de opvoeding en het onderwijs aandacht aan te schenken.
We leven in een tijd waarin zaken veel en snel veranderen. Een tijd van onzekerheden waarin de plannen die je vandaag had, morgen misschien wel helemaal anders moeten omdat de wereld om ons heen zo snel verandert.
Hieronder 5 tips voor ouders en leraren voor een goed begin van het schooljaar, waarmee we onze kinderen (en onszelf) helpen om flexibel om te springen met verandering. En waarmee we onze kroost helpen om weerbaar te worden.
‘waarom’ vragen.
Hoewel we het weleens vervelend vinden dat kleine kinderen honderd keer per dag ‘waarom-vragen’ stellen, vormen die vragen juist de basis van creativiteit. Hoe verder we komen in onze (school)carrière hoe verder we af komen te staan van die nieuwsgierige houding en vragen die we als klein kind hadden. Te vaak antwoorden we als volwassenen met iets als ‘omdat ik het zeg’ of ‘omdat dat nou eenmaal zo is’. Maar één van de belangrijkste vaardigheden van creativiteit is verwondering! Dus als een kind een ogenschijnlijk lastige ‘waarom- vraag’ stelt, probeer eens de tijd te nemen om zo’n vraag uit te leggen. Of stel zelf ‘waarom-vragen’. Stimuleer kinderen om op zoek te gaan naar het antwoord en koester de kritische vragenstellers thuis en in je klas, in plaats van vragen meteen af te doen als moeilijk of lasting. Als we creativiteit belangrijk vinden en er steeds meer functies komen waarin creatieve oplossingen van ons worden gevraagd, waarom die vaardigheid dan niet van kinds af aan trainen, in plaats van hem stelselmatig de kop in te drukken? De Griekse filosofen zeiden het honderden jaren geleden al: verwondering is het begin van alle wijsheid. Help kinderen dan meteen ook om te zoeken naar antwoorden. (tip 2)
- Iets over meerdere wegen en Rome..
We houden vaak vast aan hoe iets ‘hoort’ te zijn of hoe je iets ‘hoort’ te doen. Er is echter geen kind dat heeft leren lopen door een procedure te volgen. De een trok zich eerst op. De ander ging op zijn knieën zitten…Of het nu om prettige omgang met anderen, een plek in een sportteam krijgen of een rekensom gaat…Laten we kinderen vooral leren dat er meerdere manieren zijn om ergens mee om te gaan, om iets op te lossen of te bereiken. Juist verschillen in zienswijzen, in aanpak en in het leren van elkaar, helpt die creatieve probleemoplossers te genereren waar we naar zoeken. Als we tegen peuters zeggen ‘van proberen kun je leren’, waarom houden we dan in ons vervolgonderwijs zo vaak vast aan slechts één manier om iets te doen? Helemaal in deze wonderlijke tijd is creativiteit, inventiviteit en vastberadenheid key. Help kinderen dat te oefenen!
- CITO toetsen zijn niet heilig
Ik geloof dat IQ geen vaststaand gegeven hoeft te zijn. Uiteraard is het ene kind soms slimmer of eerder wijs dan een ander kind, maar ieder kind kan groeien. Waar is een kind goed in? Wat is zijn/ haar leerstijl? Ga uit van persoonlijkheden, ambitie en mogelijkheden om te ontwikkelen in plaats van getallen en stempels. Een kind dat ‘zakt’ voor een rekentoets maar de prachtigste schetsen maakt of muziekstukken speelt, wordt doorgaans ‘minder slim’ bevonden dan een wiskundewonder dat nog geen eitje kan koken of penseelstreek kan zetten. En wat te denken van kinderen die altijd nieuwe oplossingen vinden? die zich niet uit het veld laten slaan en durven expirementeren? Lees het boek ‘Het Element’ over waar persoonlijke passie en natuurlijk talent elkaar ontmoeten en je krijgt geheid een andere kijk op potentieel voor groei en ontwikkeling.
4. Maak leren leuk.
Buitenlesdagen, leesestafettes, ‘stampwerk’ in de vorm van een rijm of rap, zelfs tik-tok video’s …Er zijn talloze manieren, games en tools om kinderen te laten leren zonder dat dat als last of plicht voelt. Als de keuze uit middelen zo reuze is, waarom dan alleen vasthouden aan een leerboek? Varieer. Kijk wat past. Probeer een nieuwe methode als iets niet werkt. In de coronaperiode hebben we daar gedwongen al wat mee kunnen experimenteren. Ik heb wat potjes letterkwartet en woord-speurtochten door het huis gedaan omdat de tradionele spellingsmethode niets uit leek te halen.
5. Lummeltijd
Waarom verlangen zo velen nog terug naar hun kindertijd? Omdat er tijd was en werd gegund om ‘niets’ te doen. Je mocht spelen, ravotten, knutselen. En terwijl je dat deed triggerde je je verbeelding, bedacht je nieuwe manieren om in een boom te klimmen, tekende je de gekste figuren en kleurde je heerlijk buiten de lijntjes. Maar wij plannen graag alles voor onze kinderen in. Ik maak me er zelf ook schuldig aan. Er is twee tot drie keer per week sport, muziekles, huiswerk etc. En natuurlijk is het belangrijk om te trainen en je vaardigheden te oefenen als je iets wilt bereiken, maar misschien moeten we onze telefoon en agenda eens wat vaker weg leggen, de boel de boel durven laten en onszelf en onze kinderen meer ‘lummeltijd’ gunnen. Ik sluit nu af. Morgen gaat sinds tijden de werker stipt om 7 uur. Allemaal weer braaf in het gareel. Maar hopelijk niet te veel… Fijne dag!
Creatieve groet,
Stefanie Couwenberg
Durf jij Buiten de Lijntjes te Denken? www.denkbdl.nl
